Sức khoẻ tâm thần – Những thống kê đáng suy ngẫm

Trong năm 2000, chiến tranh làm 310.000 người thiệt mạng, tội phạm bạo lực giết chết 520.000 sinh mạng khác. Cũng trong năm đó có 1,26 triệu người đã chết bởi tai nạn xe hơi và 815.000 người tự tử. 

Trong năm 2002 còn đáng ngạc nhiên hơn. Trong số 57 triệu người chết, chỉ có 172.000 người chết trong các cuộc chiến tranh, 569.000 người chết vì tội phạm bạo lực (tổng cộng 741.000 nạn nhân của bạo lực do con người gây ra). Trái lại, 873.000 người chết vì tự sát? Điều này cho thấy chỉ một năm sau vụ tấn công ngày 11/9, mặc dù tất cả đều bàn luận xung quanh chủ nghĩa khủng bố và chiến tranh, nhưng một người bình thường có khả năng tự tử cao hơn là bị giết bởi một tên khủng bố, một quân nhân hay một kẻ buôn ma túy (Nguồn – Sapiens)

Sự bùng phát của “ĐẠI DỊCH TỰ TỬ” đang trở thành một cuộc khủng hoảng lớn về sức khỏe cộng đồng!  – Tự tử đang đứng thứ hai trong nhóm nguyên nhân tử vong của người từ 10-34 tuổi (thống kê 2018). 

Từ năm 1986 trở đi, tỉ lệ tự tử đạt mức cao nhất, tăng 24% từ năm 1999 đến năm 2014. Năm 2015, tỉ lệ thanh thiếu niên tự tử tăng 46% so với năm 2007. Số người tự tử ở tất cả các thế hệ, trừ nhóm tuổi già nhất đều tăng mạnh (Curtin, Warner và Hedegaard 2016)

Cho dù bản thân có nhận ra hay không, thì tất cả chúng ta đều bị ảnh hưởng bởi các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Theo thống kê của Hiệp Hội Sức Khỏe Tâm Thần Mỹ năm 2019, cứ năm người Mỹ thì có một người gặp phải vấn đề sức khỏe tâm thần trong một năm bất kỳ (tương đương 46,6 triệu người, 18,5% dân số)!

• Trầm cảm là nguyên nhân số một gây ra tình trạng tàn phế, theo Tổ chức Y tế Thế giới.
• Khoảng 350 triệu người trên thế giới bị trầm cảm. (bao gồm ¼ phụ nữ ở độ tuổi 40 và 50), hiện là nguyên nhân hàng đầu gây gốm yếu trên toàn thế giới. Các loại thuốc như Prozac và Zoloft nằm trong số những loại thuốc được kê đơn thường xuyên nhất trên toàn nước Mỹ, tuy nhiên những loại thuốc này điều trị các triệu chứng của bệnh trầm cảm, chứ không phải nguyên nhân, thứ vốn bị bỏ qua một cách rõ ràng. 
• Có tới 25% dân số Hoa Kỳ sẽ mắc phải trầm cảm trong cuộc đời họ.
• Phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm và các rối loạn lo âu cao hơn nam giới khoảng 70%.
• Thế hệ trẻ nhiều khả năng bị trầm cảm hơn ông bà của họ.
• Hàng năm có khoảng 17,3 triệu người trưởng thành trải qua một giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng. 

Rối loạn tâm trạng và lo âu cũng đang gia tăng và có thể làm tê liệt chất lượng cuộc sống giống như các căn bệnh thần kinh khác. Rối loạn lo âu ảnh hưởng đến hơn 40 triệu người Mỹ, và gần 10% dân số trưởng thành của Mỹ mắc chứng rối loạn tâm trạng cần kê đơn thuốc liều cao. 

Hãy thực sự quan tâm đến “Sức khỏe tinh thần của bạn”

“Bạn phải có một không gian, hoặc khoảng thời gian nhất định trong ngày, nơi bạn không cập nhật tin tức, không quan tâm bạn bè là ai, không biết bạn mắc nợ ai hay ai mắc nợ bạn. Đó là nơi bạn có thể chiêm nghiệm, tìm ra bạn là ai và có thể trở thành ai. Đó là nơi ươm mầm sáng tạo. Ban đầu có thể bạn chẳng nhận thấy điều gì khác biệt. Nhưng khi đã có ‘thánh địa bất khả xâm phạm và biết cách sử dụng nó, điều khác biệt ấy cuối cùng sẽ tìm đến bạn.”

Thói quen tách biệt bản thân với thế giới để dành không gian cho chính mình rõ ràng là một hành vi lành mạnh. Con cái, công việc, giấc ngủ và hàng nghìn thứ khác sẽ luôn xen vào cản trở, nhưng chúng ta vẫn phải tìm không gian hay thời gian “bất khả xâm phạm” của riêng mình.

“Nhu cầu lớn nhất trong thời đại này là dọn sạch đống rác tinh thần và cảm xúc khổng lồ, thứ làm cho tâm trí chúng ta rối loạn, đồng thời khiến đời sống chính trị và xã hội trở nên tồi tệ. Nếu không dọn dẹp, chúng ta không thể nhìn thấy bất kỳ thứ gì. Và khi không nhìn thấy, chúng ta cũng không thể nghĩ được gì.”  – Thomas Merton

Ngắt kết nối với thế giới để kết nối với chính mình!

Trong cuốn sách The Power of Myth (tạm dịch: Sức mạnh của sự ngộ nhận), Joseph Campbell nhắn nhủ tất cả mọi người nên xây dựng một “trạm dừng chân hạnh phúc”

“Trạm dừng chân hạnh phúc của bạn ở đâu?” Campbell từng hỏi. “Bạn phải cố gắng tìm ra nó.”

Trạm dừng chân hạnh phúc không nhất thiết phải là địa điểm, mà có thể là cả thời điểm. Không chỉ là không gian thiêng liêng, mà còn là thời gian thiêng liêng. “Gói nghỉ dưỡng cao cấp” này sẽ bao gồm cả căn phòng đặc biệt và thời gian đặc biệt dành cho bạn. 

Dù không có chỗ cho bạn xây dựng trạm dừng chân hạnh phúc, nhưng bạn vẫn có thời gian. Khi những đứa trẻ đang ngủ hay đến trường, thậm chí chiếc bàn bếp cũng có thể trở thành trạm dừng chân hạnh phúc của bạn. Nếu lịch trình làm việc thay đổi liên tục và không thể dành ra một khoảng thời gian nhất định trong ngày – đó chính là lúc không gian dành riêng cho bản thân sẽ phát huy tác dụng.

Chế độ máy bay không chỉ là một lựa chọn cài đặt trên điện thoại: Nó có thể trở thành một lối sống. Bạn không cần ở trên máy bay để trải nghiệm chế độ máy bay. Bạn có thể thực hiện điều ấy ngay trên mặt đất, trong nhà của bạn, bạn có thể biến những khoảng thời gian di chuyển trên phương tiện công cộng gò bó thành cơ hội để tải kết nối với bản thân và công việc.

“Gần như mọi thứ đều hoạt động tốt trở lại nếu bạn rút phích cắm của nó trong vài phút, và chính bạn cũng vậy.” – Anne Lamott

Bi kịch của thiên tài vật lý Trung Quốc Sun Weidong

Ngày đi học, Sun là học sinh giỏi nhất trường, luôn là tấm gương để bạn bè noi theo. Đỗ đại học năm 15 tuổi (năm 1985) vào Lớp cơ sở ngành Vật lý dành cho những thiên tài trẻ đỗ đại học trước 18 tuổi của Đại học Phúc Đán. Được mệnh danh là “thiên tài vật lý Trung Quốc”. Năm 19 tuổi, Sun tốt nghiệp đại học loại xuất sắc. Trong thời gian này, ông đã xuất bản hơn 30 bài báo trên Tạp chí Đánh giá Vật lý của Anh. Năm 21 tuổi, Sun tốt nghiệp thạc sĩ và tiếp tục nghiên cứu lên tiến sĩ. 25 tuổi trở thành lập trình viên cao cấp của một công ty công nghệ ở Phố Wall với mức lương 130.000-140.000 USD mỗi năm và nhập quốc tịch Mỹ …… 37 tuổi (năm 2007) trở thành người vô gia cư, Mùa hè ngủ trên đường phố, mùa đông sống dưới ga tàu điện ngầm, ngày chỉ ăn nửa cái bánh mì… Người đàn ông 55 tuổi (năm 2024) giờ đây không còn quan tâm đến Vật lý mà chỉ muốn có một bữa ăn no trong ngày. Mong ước lớn nhất của ông là được trở về Trung Quốc.

Nguyên nhân dẫn đến tình cảnh hiện tại, Sun Weidong tâm sự do áp lực công việc cùng biến cố gia đình. Cú sốc tâm lý sau ly hôn khiến Sun trầm cảm, không thích giao tiếp với xã hội và mắc chứng ảo giác. 

Hoàn cảnh của Sun Weidong trở thành chủ đề thu hút trên nhiều nền tảng mạng xã hội Trung Quốc. Hầu hết đều tỏ ra tiếc nuối khi một người có học thức cao trở thành kẻ lang thang. Một số người thảo luận về nguyên nhân gây ra bi kịch của anh, chẳng hạn như sức khỏe tinh thần và khả năng chống chọi với bất hạnh.

“Tôi tự hỏi điều gì đã xảy ra với anh ấy, nhưng câu chuyện của anh ấy nhắc nhở tôi một lần nữa rằng học tập chỉ là một phần nhỏ trong quá trình trưởng thành suốt đời của một con người”… “Năng lực toàn diện, bao gồm cả khả năng xử lý những thất bại, chăm sóc sức khỏe tinh thần, khả năng chống chọi với nghịch cảnh là quan trọng hơn quan trọng hơn”.  (Nguồn: Minh Phương vnexpress (Theo Laitimes, Sohu, 163.com)

Khơi dậy, nuôi dưỡng tình yêu, niềm đam mê của bản thân

Ngược lại với câu chuyện của Sun là câu chuyện của Havens – Niềm đam mê với toán học đã biến những tháng năm ngồi tù của anh ấy như một người tự do. Còn những người tự do thì lại biến mình thành tù nhân của mạng Xã hội.

Hành trình từ phạm nhân thành thiên tài toán học

Sau khi vào tù, Christopher Havens tự học toán cao cấp, giải các bài toán khó và chia sẻ đam mê với các bạn tù. Cuộc đời của Christopher Havens từng là một chuỗi thất bại. Người đàn ông 40 tuổi từng bị đuổi học thời phổ thông, không việc làm và rơi vào cảnh nghiện ngập. Năm 2011, Haves bị tòa án Washington kết án 25 năm tù vì phạm tội giết người.

Trong tù, cuộc đời Havens thay đổi sau khi anh tìm thấy tình yêu với toán học. Mỗi ngày, anh học 10 tiếng và tự mày mò học toán cao cấp. Không chỉ giải được bài toán cổ, Havens còn truyền cảm hứng cho các tù nhân và lập nên một nhóm toán học gồm 14 thành viên. Mỗi năm, họ tổ chức ăn mừng vào ngày 14/3, hay còn gọi là Ngày số Pi. Giáo sư Cerruti cũng đến tham dự một lần và kinh ngạc khi một tù nhân ghi nhớ được 461 số thập phân của số Pi.

Trong 16 năm còn lại của hạn tù, Havens muốn tiếp tục nghiên cứu các vấn đề toán học khác. Anh tin rằng làm toán là cách “trả món nợ cho xã hội”. Havens cũng hy vọng sau khi được tự do, anh có thể lấy bằng đại học Toán và thành lập tổ chức toán học cho những tù nhân đam mê môn khoa học này.

Lời Nhắn

Những con số thống kê lạnh lùng về “Đại dịch tự tử” và sự gia tăng đáng báo động của các vấn đề sức khỏe tâm thần, cùng với bi kịch của những thiên tài như Sun Weidong, là hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ nhất.

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà khả năng tự hại bản thân còn cao hơn rủi ro từ bạo lực bên ngoài. Điều này cho thấy, cuộc chiến quan trọng nhất của mỗi người chính là cuộc chiến bên trong tâm trí.

Đừng bao giờ coi thường sức khỏe tinh thần của mình. Đó không phải là một sự xa xỉ, mà là nền tảng cho mọi thành công, hạnh phúc và khả năng chống chọi với nghịch cảnh. Câu chuyện của Christopher Havens – người tìm thấy sự tự do và ý nghĩa cuộc đời thông qua đam mê toán học ngay trong nhà tù – là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của việc tìm thấy “trạm dừng chân hạnh phúc” và kết nối với bản thân.

Hãy học cách “ngắt kết nối với thế giới để kết nối với chính mình” – dù chỉ là vài phút tĩnh lặng, dọn sạch “đống rác tinh thần” hay dành thời gian cho một đam mê lành mạnh. Hãy thiết lập không gian và thời gian “bất khả xâm phạm” của riêng bạn. Nuôi dưỡng “năng lực toàn diện” bao gồm khả năng xử lý thất bại và chăm sóc tâm hồn. Vì giống như lời của Anne Lamott, “Gần như mọi thứ đều hoạt động tốt trở lại nếu bạn rút phích cắm của nó trong vài phút, và chính bạn cũng vậy.”

Bảo vệ sức khỏe tinh thần là hành động yêu thương và trách nhiệm lớn nhất mà bạn có thể làm cho chính mình.

Hãy bắt đầu ngay hôm nay!